Παιδιά και διανοητική κακοποίηση

Οποιαδήποτε μορφή παιδικής κακοποίησης αποτελεί ένα βίωμα, το οποίο αφήνει τα σημάδια του στην παιδική ψυχή και επηρεάζει με δυσάρεστες συνέπειες το παρόν αλλά και το μέλλον του παιδιού που ως ενήλικας θα έρθει αντιμέτωπο με δυσκολίες σε διάφορους σημαντικούς τομείς της ζωής του.

Η συγκεκριμένη μορφή κακοποίησης για την οποία θα μιλήσουμε, δεν είναι τόσο ορατή και θορυβώδης όσο για παράδειγμα είναι η σεξουαλική ή η σωματική. Παρόλα αυτά αποτελεί εξαιρετικά συχνό φαινόμενο του οικογενειακού βίου.

Τι είναι λοιπόν η διανοητική κακοποίηση; Είναι αυτή η μορφή της κακοποίησης που βάζει ‘’εμπόδια’’ στη διαδικασία της ανάπτυξης της σκέψης ενός παιδιού. Ένα παράδειγμα θα μας βοηθήσει να ξεκαθαρίσουμε την έννοια αυτή.

Η μικρή Μαρία που είναι 8 χρόνων, θέλει να πάει στο σχολείο χωρίς τη συνοδεία της μητέρας της και εκφράζει αυτή της την επιθυμία. Η μητέρα γελάει και της λέει «δεν θα σαι με τα καλά σου». Στη συνέχεια επειδή η Μαρία επιμένει, αρχίζει να θυμώνει και τις επιτίθεται λεκτικά.

Οι δύο τους λοιπόν θέλουν κάτι διαφορετικό. Στην προκειμένη περίπτωση η ηλικία της μικρής Μαρίας δεν επιτρέπει την πραγματοποίηση της επιθυμίας της πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να ακολουθήσει τους κανόνες της μητέρας της προκειμένου να διαφυλαχθεί η ασφάλεια της.

Από εκεί και έπειτα η ερώτηση είναι: Πόσο χώρο έχει μέσα της η μητέρα της Μαρίας για της διαφορετικές ιδέες του παιδιού της; Έχω χώρο σημαίνει πως αναγνωρίζω στον άλλον το δικαίωμα να έχει διαφορετικές ιδέες από εμένα και του επιτρέπω να έχει διαφορετικές σκέψεις από της δικές μου.

Μια μητέρα που ''έχει χώρο'' λοιπόν, θα μπορούσε να πει: «Καταλαβαίνω ότι θέλεις να πας μόνη σου στο σχολείο, όμως δεν είσαι αρκετά μεγάλη για να πας μόνη. Επομένως πρέπει να πάμε μαζί, παρόλο που δεν θέλεις.»  Με αυτό τον τρόπο αναγνωρίζει την επιθυμία του παιδιού της και το δικαίωμα του να έχει διαφορετική ιδέα από εκείνη, ακολούθησε τους κανόνες για την ασφάλεια του παιδιού εξηγώντας του τον λόγο που δεν μπορεί να ικανοποιήσει την επιθυμία του χωρίς να του επιτεθεί λεκτικά και να του συμπεριφερθεί σαν να είναι κατώτερο επειδή δεν σκέφτηκε όπως εκείνη.

Η διανοητική κακοποίηση συμβαίνει όταν η σκέψη του παιδιού γίνεται αντικείμενο γελοιοποίησης ή δέχεται επιθέσεις και δεν στηρίζεται από τους γονείς του όταν είναι διαφορετική από τη δική τους. Έτσι, το παιδί λαμβάνει το μήνυμα ότι η ικανότητα του να σκέφτεται δεν είναι σωστή και ότι δεν μπορεί να σκέφτεται μόνο του. Νιώθει ενοχές, γεμίζει αμφιβολίες για τον εαυτό του και την αξία του.

Είναι σημαντικό για έναν γονιό να είναι ανοιχτός στην διαφορετικότητα του παιδιού του, να την αποδέχεται και να την σέβεται. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει πάντα να συμφωνεί με τις σκέψεις του παιδιού. Κάτι τέτοιο κάθε άλλο παρά βοηθητικό θα ήταν. Σημαίνει όμως ότι κάθε άτομο στην οικογένεια μπορεί και έχει το δικαίωμα και την ικανότητα να σκέφτεται μόνο του και αυτό είναι απαραίτητο.

Χρειάζεται προσπάθεια ώστε να μπορούμε να επιτρέπουμε την έκφραση αυτής της διαφορετικότητας, ακολουθώντας παράλληλα τους κανόνες για την διατήρηση της υγείας, της φροντίδας και της ασφάλειας των παιδιών μας χωρίς να μένουμε δέσμιοι μιας άκαμπτης στάσης που περιστρέφεται μόνο γύρω από τον εαυτό και της δικές μας πεποιθήσεις. 

Τα παιδιά δεν είναι ελαττωματικά ή λιγότερο ικανά από εμάς να σκέφτονται και αυτό το μήνυμα χρειάζεται να περάσουμε και στα ίδια με κάθε τρόπο. Απλώς η σκέψη τους θέλει κάθε τόσο συντονισμό λόγο της έλλειψης γνώσεων και της άγνοιας κινδύνου που έχουν.

Στόχος είναι λοιπόν να συντονίζω τη σκέψη του παιδιού μου και να του παρέχω εργαλεία για να μπορεί να σκέφτεται μόνο του και να μάθει να διαχειρίζεται σταδιακά τα προβλήματα του αντί να σκέφτομαι εγώ για εκείνο, αντί να του επιτίθεμαι, αντί να προσπαθώ να του επιβάλλω τον δικό μου τρόπο σκέψης διότι κάτι τέτοιο είναι διανοητικά κακοποιητικό.

Ακολουθήστε τα Θέματα Ψυχολογίας στο Facebook: https://www.facebook.com/psychologicalway/